Öğürme Mi? Boğulma Mı?

Öğürme Mi, Boğulma Mı ?

Ek gıdaya başlandığı dönemde hem anne babalar hem de bebeğe bakan aile büyükleri yiyeceklerin bebeğin boğazına takılıp boğulmaya neden olabileceği konusunda çok fazla endişe yaşar. Gıdaların soluk yoluna kaçması çok korkutucu bir durum olsa da aileler beslenme sırasında olabilecek öğürme ve ciddi bir durum olan boğulma arasındaki farkları genellikle bilmez.

Doğal olarak bu daha fazla korkmalarına neden olur. Aslında böyle bir durum ile karşılaştığınız zaman öğürme ve boğulmayı ayırt ederek uygun şekilde müdahalede bulunmak oldukça önemlidir. Çünkü yanlış yapılan uygulamalar ve gereksiz korkular bebeklerin ek gıdalara başlama ve devam etme sürecinde sıkıntıya neden olabilmektedir.

Bebekler Nasıl Yutkunur?

Yiyeceklerin yutulması karmaşık bir reflekstir. Yutkunma beyin sapından kontrol edilen ve refleks olarak gerçekleşen bir mekanizma ile olmaktadır. Yutma şöyle gerçekleşir. İlk olarak soluk yolu girişinde bulunan ses telleri birbirine yanaşarak solunum yolunun girişini kapatır.

Daha sonra boyun bölgesindeki kaslar kasılarak soluk borusunu öne ve yukarı doğru çeker lokmaya geçiş yolu sağlar. Ayrıca küçük bir yaprak gibi olan epiglot adı verilen anatomik yapı ses telleri üzerine eğilip kapanarak soluk yolunu sıkıca kapatır. Böylece yutkunma güvenli bir şekilde gerçekleşir. Eğer soluk yoluna uygun olmayan herhangi bir gıda gelirse işte bu mekanizmalar devreye girer.

Bebekler Neden Öğürür?

Bebeklerdeki öğürme refleksi aslında onları koruyan ve oldukça hassas olan bir reflekstir. Özellikle ilk 3-4 ayda ellerini tanımak için ağzına götüren bebekler sık sık öğürürler. Bu durumdan rahatsız olmazlar öğürseler bile ellerini yine ağzına sokmaya devam ederler. Çünkü bütün bebekler oral dönem sürecinde dış dünyayı ağızları ile tanır.

Ağızlarına aldıkları bir şeyin sert, yumuşak, pütürlü, sıcak veya soğuk olduğunu böyle keşfederler. Ama bu keşif sırasında ufak bebekler ağızlarının içine uygun olmayan bir gıda geldiğinde bunu ellerini kullanarak ağız içerisinden çıkarıp atacak el becerilerine henüz sahip değildirler. Ayrıca dil hareketleri de henüz yeterli olgunluğa ulaşmamıştır. Bu nedenle ağız içerisinde uygun olmayan bir gıda veya nesneyi dillerini kullanarak dışarı çıkarmayı beceremezler.

İşte öğürme refleksi bu keşif sırasında bebekleri boğulmaktan koruyan bir mekanizma olmaktadır. Düşünün eğer öğürme refleksi olmasaydı bebeklerin keşif için ağızlarına aldıkları yiyecek ve oyuncaklar onlar için çok tehlikeli olabilirdi.

Kısacası bebekler ve ufak çocuklar ancak öğürme refleksi sayesinde ağız içinde uygun olmayan gıdaları veya nesneleri dışarı atamayı başarabilirler. Sonuç olarak öğürmek bebek ve ufak çocuklar için koruyucu bir reflekstir.

Ek Gıdaların Başlandığı Dönemde Öğürme Sık Olur Mu?

Ek gıdaların başlandığı dönemde hemen hemen her bebekte bir miktar öğürme olur. Ama her bebeğin öğürme hassasiyeti farklılık gösterir ve maalesef bazı bebeklerin öğürme refleksi biraz daha hassas olabilir. Doğumdan itibaren anne sütü ve mama gibi sıvı ve pürüzsüz gıda ile beslenen bebeklerin ek gıdaların başlanması ile birlikte hafif bir öğürme döneminde geçmesi normaldir.

Bebekler biberon veya anne memesinden emerken dilleri ile meme ucunu damağa bastırarak gelen sıvıları direk yutarlar. Ama püre şeklindeki ek gıdaları geriye atarak yutmayı bilmedikleri için püreleri yemeğe başladıkları ilk zamanlar emme hareketi yapmaya çalışırlar.

Önceleri pürelere karşı emme hareketi gibi bir tepki gösterseler de sıvılara benzerliğinden dolayı bir süre sonra pürelere alışmaları kolay olur. Böylece kaşıkla yedikleri püre kıvamı gıdaları zamanla yutmayı becerirler. İlk ek gıdaları püre şeklinde başlanan bebeklere pütürlü ve çiğneme yeteneğini geliştiren gıdalar mutlaka 8-9 ayı geçemeyecek şekilde başlanmalı ve alıştırılmalıdır.

Eğer bu gıdaların başlanması gecikirse bebekler uzun süre pütürlü gıdalara alışamaz ve daha çok öğürme yaşar. Püre şeklindeki gıdaları bebekler normalde dillerinin üstünde tutup direk dilin arkasına alarak yutar. Ama aynı beceriyi pütürlü veya katı gıdalarda denediği zaman çiğneme hareketi yapmadan dilin arkasına attığı için öğürme refleksi gelişebilir. Bu da bebek için korkutucu olur ve mutsuzluk yaratır. Bu dönemde bebekler büyümüş olduğu ve bilişsel gelişimi de ilerlediği için bir süre sonra kendisine öğürme etkisi yapan gıdaları doğal olarak yemek istemeyebilir.

Sadece püre kıvamlı yiyecekleri tercih edebilir. O yüzden pütürlü ve parmak gıda şeklinde beslenmeyi ek gıdaların başlandığı 6. aydan itibaren başlamak aslında başta öğürme refleksinin çok olmasına neden olsa da daha sonra öğürmelerin giderek azalmasına ve daha iyi bir ağız dil hareket becerikliliğini kazanmaya yardımcı olur.

Bebeğinizin Öğürmesinin Geçmesi İçin Neler Yapabilirisiniz?

Bebeğinizin katı gıdaları yerken öğürmesinin geçmesini sağlayacak tek yöntem aslında sık sık pratik yapmasıdır. Çünkü başarılı bir şekilde katı gıdaları yiyebilmek aslında sadece çiğnemek ile ilgili değildir. Bebek yiyeceğin ağız içerisinde nerede olduğunu hissetmeli ne kadar çiğnediğini bilmelidir.

Yeterince çiğnediğini hissedip daha sonra yutmalıdır. Biz erişkinler yemek yerken ağzımızdaki yiyecekleri sert, yumuşak ve yeterince çiğnenip çiğnemediğini ağzımızın içinde gözlerimiz olmadığı halde doğal olarak hisseder ve yutarız. Hatta bir lokma içerisinde uygun olmayan bir şey geldiğinde yumurta kabuğu kemik parçası vb gibi bunu hisseder ve tükürürüz.

İşte bebeklerin de yiyecekleri öğürmeden çiğneyip yutabilmesi için bunları öğrenmesi gerekir. Tabi bunun için de öncelikle sık sık pratik yapması şarttır. Böylece ağzına aldığı her gıdayı hissederek yutup yutamayacağını zamanla hafızasına kaydedecektir.

Kısaca bir yiyeceği çiğnemek, yeterince çiğneyip çiğnemediğini anlamak, yutmak için hareket ettirmek, uygun değilse tükürmek gerektiğini öğrenecektir. Bunu da ancak ağız içine hissedebileceği ve öğrenmesini sağlayacak uyarıları alarak yapabilir. Bu uyarıları ağız içindeki dokunma hissiden, ağız içerisindeki kaslardan, dil kaslarından ve çiğnemeyi sağlayan eklemlerden gelen uyarılardan alır. Bu uyarıları da sık sık pratik yaparak zaman içersinde öğrenir. Pratik yapmasını sağlayabilecek güvenli gıdalar ise kaburga, pirzola vb gibi parçalanmayan kolay tutup hareket ettirebileceği besinler olabilir. Böylece bebek bu tür yiyecekleri ağzına götürüp geri çıkarır, çiğneme hareketleri yapar, ağız içerisinde yiyeceği gezdirerek ağız içini hisseder ve öğrenir.

Çiğneme için güçlü koordinasyon sağlar, ısırma ve dili yana getirme refleksini geliştirir. Bu aslında bebeğin beslenmesi için değil ağız içi ile beyin arasındaki bağlantıyı güçlendirerek pratik yapmasını ve öğrenmesini sağlar. Bu sayede zamanla beslenme sırasında öğürme refleksi de giderek azalmaya başlar.

Öğürme ve Boğulma Arasında Farklar Nelerdir?

Bebeğinizin ek gıda ile beslenme sürecinde öğürme ve boğulma arasındaki farkı bilmeniz sizin daha sakin olmanızı ve bebeğinizin doğal reflekslerini kullanarak daha iyi yemek yemesini öğrenmesini sağlar.

Eğer bebeğiniz öğürürse öncelikle sakin kalmaya çalışın tabi sizin için oldukça zor olabilir ama öğürdüğünü anlar ve boğulmadığını bilirseniz bebeğinizin bunu kendi kendine halletmesi için fırsat verebilirsiniz. Bebeğiniz öğürmeye başladığında birkaç saniye bakın ve izleyin boğulma ve öğürme arasında farkı anlamaya çalışın.

Bebeklerde Boğulma Olduğunda;

Nefes borusu tamamen tıkanmıştır
Bebeğiniz ağlayamaz
Gerçekten nefes almakta zorluk yaşar
Göğsü içeri doğru çekilir
Gözleri gerçekten korkmuş şekilde bakar
Renginde morarma olur

Bebeklerde Öğürme Olduğunda;

Bebeğin ağzı açık ve dili dışarıdadır
Yüzü kırmızı görünümdedir
Öksürme ve tükürme sesleri olur

Sonuç olarak öğürme refleksi çocuk ve yetişkinlerde olan doğal bir reflekstir. Ek gıdalar başlandıktan sonra bebekler pek çok kez öğürür ve özellikle ilk aylarda bu durum oldukça sık olur. İster püre şeklinde ister parmak gıda şeklinde başlansın öğürme her zaman olacaktır. Zamanla bebekler yemek yemeğe alıştıkça öğürme sayısı da giderek azalacaktır. Ama bebeğinizde öğürme uzunca bir süre devam ederse beslenme konusunda destek almanız faydalı olabilir.