İlk Emzirme ve Emzirme Sorunları

İlk Emzirme Nedir?

Doğum sonrası bebeğinizi kucağınıza aldığınızda anne karnında başlayıp daha sora emzirme ile devam eden ve ömür boyu süren bir bağlanmanın temelini atmış olursunuz. Bebeğiniz kurulanıp kucağınıza verildiğinde ten tene temas ile onunla iletişim kurarsınız. Ten teması onun dış ortama alışmasına yardımcı olduğu gibi emzirmenizi de kolaylaştırır.

Daha sonra ilk 1 saatte emzirmeye başlamanız sizin ve bebeğinizin sağlığı için en iyisidir. Çünkü ilk saatler içinde emzirmeye başlamak daha sonraki dönmede emzirmenin başarısını artırdığı gibi bebeklerin iyi gelişim göstermesini sağlar ve anne bebek sağlığını destekler.

Bebekler genellikle ilk doğduğu zaman doğum stresi nedeniyle normalden daha fazla uyanık, aktif ve emmeye hazırdırlar. Bu nedenle anne memesini bulmakta hiç zorlanmazlar. Bebeğiniz ilk kez memenizi tuttuğunda kendinizi belki çok garip hissedebilirsiniz. Ama yaşayacağınız en güzel deneyim olacağını unutmayın.

İlk emzirme bazı bebekler memeyi hemen tutar ve emer hiçbir sorun yaşanmaz. Bir kısmı memeyi tutar ama emmeyebilir. Bazı bebekler ise belki hiç memeyi tutamayabilir. Her nasıl olursa olsun mutlaka sakin ve sabırlı olun. Sakın moraliniz bozmayın. Unutmayın emzirme doğal bir şeydir ama zamanla öğrenilip beceri kazanılır. Denemeye devam edin, sabırlı olun ve yardım isteyin. Bebeğiniz ilk kez memeyi tuttuğu zaman mutlaka düzgün tutup tutmadığının kontrol edilmesini sağlayın. Emzirme konusunda uzman kişilerden destek alın.

Hatta gebeliğe hazırlık döneminde yani doğum öncesinde emzirme ile ilgili bilgi edinmeye çalışın, eğitim alın. Unutmayın yardım almak çok normaldir. Utanılacak bir durum değildir. Çevrenizde bulunan ve size negatif etki edecek kişilerden uzak durun. İlk emzirmelerde zaten pek çok annenin aynı sorunları yaşadığını ve yalnız olmadığınızı bilin. Ama alacağınız destek ile sakin ve sabırlı kalarak durumun üstesinden gelebileceğinizi de unutmayın.

İlk Emzirme ve İlk Süt

Bebekler anne karnında olduğu dönemde sıcaklık, güven, beslenme, oksijen desteğinin hepsini çok kolay bir şekilde alır. Ama doğum gerçekleştikten sonra bebekler bu temel ihtiyaçlardan aniden yoksun kalır. İşte bu süreçte ten tene temas bebeğinizin korkularını sakinleştirir.

Onun rahim içindeki güvenli ve koruyucu ortamına dönmesini sağlar. Ten tene temas bebeğinizin kalp atımlarını, nefes alıp vermesini düzenler, vücut sıcaklığını korumasını sağlar, kan şekerini düzenler, emzirmenin başlamasını kolaylaştırır, ağlamayı ve ağrıyı azaltır, bebeğiniz ile birbirinizi tanımanızı ve bağlanmayı sağlar. Ayrıca anne cildindeki yararlı bakterilerin bebeğe geçmesine yardımcı olur. Bebeğiniz ile ten tene temas yapamadığınız durumlar olduğunda kesinlikle endişeye kapılmayın. Siz ve bebeğiniz hazır olduğunda bunu gerçekleştirilmeniz yeterlidir. Çünkü yapılan çalışmalar sadece ilk saatler ve ilk günler dışında bebeğiniz büyürken yapacağınız ten tene temas her zaman bebeğinizin sağlığını olumlu olarak etkilediğini göstermiştir.

İlk Süt: Bebeğinizin ilk emdiği süt hamilelik boyunca vücudunuzun ürettiği bebeğinizi enfeksiyonlardan koruyan mucizevi süt colostrum (ilk ağız) dur. Miktarı çok azdır. Ama zaten bebeğinizin de midesi o kadar küçüktür ki ona yeter. Rengi şeffaf ya da sarı renkte olur. Koyu kıvamlıdır. İlk 2-5 gün arasında salgılanır. Colostrum bebeğiniz için mükemmel bir besindir. Protein oranı yüksektir, şeker ve yağ oranı düşüktür ve sindirimi kolaydır. İçeriğindeki antikorlar ile barsak içerisini kaplar ve bebeği mikroplardan korur. Doğal musil etkisi ile bebeğinizin kolay kaka yapmasını sağlar, sarılığı önler.  Ayrıca bağışıklığı güçlendirir. Kısaca bebeğinizin ilk aşısıdır.

Emzirme Sorunları Nelerdir?

1. Emzirmenin İlk Haftalarında Meme Uçlarında Ağrı
2. Emzirmenin İlk Haftalarında Meme Uçlarında Çatlak ve Yara
3. İlk Emzirmelerde İçe Dönük veya Düz Meme Başı
4. Emzirmenin İlk Haftalarında Memelerde Süt Birikmesi (Angorjman)
5. Emzirmenin İlk Günlerinde Süt Ateşi
6. Emzirmenin İlk Haftalarında Süt Kanalı Tıkanıklığı
7. Mastit (Meme İltihabı)
8. Meme Apsesi

1. Emzirmenin İlk Haftalarında Meme Uçlarında Ağrı

Emzirmenin ilk günlerinde annelerin meme uçlarında ağrı hissetmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Çünkü ilk emzirmelerde anneler bebeğini memeye tuttururken biraz acemilik yaşar. Zaman geçtikçe anneler emzirmeyi öğrenir, bebek ile birbirine alışır ve meme uçlarındaki ağrı günler içerisinde kaybolur. Bu süreçte annelerin sabırlı olması ve bebeğini sık sık emzirerek emzirmeyi ve bebeğini memesine nasıl tutturması gerektiğini öğrenmesi gerekir. Ayrıca meme ucuna da bir miktar bakım vererek ilk günlerde gelişen meme ucu ağrılarını atlatması mümkün olur.

Fakat ilk günlerde olan meme ucundaki bu ağrılar pek çok kişi tarafından normal olarak düşünülse de aslında emzirme sırasında işlerin yolunda gitmediğinin bir göstergesidir. Meme ucundaki ağrının en sık nedeni de bebeğin memeyi doğru tutmamasıdır. Bunun sonucu olarak annenin meme ucundaki ağrı bir süre sonra çatlak ve yaralara dönüşür. Çatlak ve yaralar ise ağrıyı daha da artırır. Sonuçta meme ucu ağrılarının azalmasını sağlayacak olan esas şey bebeğin anne memesini doğru bir şekilde tutmasıdır.

Meme uçlarındaki ağrıyı azaltmak için yapabilecekleriniz:

• Bebeğiniz çok acıkmadan açlık belirtileri başlayınca hemen emzirin,
• Rahatlamaya ve sakin kalmaya çalışın,
• Sütün akışını hızlandırmak için memelere biraz masaj yapın,
• Emzirme öncesi ve sonrası bir miktar sütünüzü memenizin ucuna sürün,
• İlk olarak daha az acıyan memeyi emzirin,
• Bebeğinizi memenize doğru tutturun, eğer bir sıkıntı yaşıyorsanız mutlaka destek alın,
• Bebeğinizi farklı pozisyonlarda emzirin,
• Emzirme bitiminde meme ucunuzu bebeğinizin ağzından çıkarırken parmağınız ile negatif basıncı alın,
• Meme uçlarının kuru kalmasını sağlayın,
• Meme ucu petlerini sık sık değiştirin,
• Giysi ve iç çamaşırı meme uçlarınızı rahatsız ediyorsa göğüs koruyucu kalkan kullanın.

2. Emzirmenin İlk Haftalarında Meme Uçlarında Çatlak ve Yara

Emzirme sırasında maalesef pek çok annede meme ucunda çatlaklar oluşur. Bu çatlaklar nedeniyle annelerin duyduğu ağrı ve sızı anneleri emzirmekten bile soğutabilir. Tabi ki ağrı ve çatlakların en büyük nedeni bebeğin memeyi yanlış tutmasıdır. Bu nedenle çatlak ve yaraların oluşmasını önlemek için en önemli olan şey bebeğin memeyi doğru bir şekilde tutmasını sağlamaktır.

Emzirme sırasında bebeğin ağzını büyük açması ve meme ucu dışında areolanın (memeyi çevreleyen siyah kısım) tamamına yakınını ağız içerisine almasına dikkat edilmelidir. Çünkü bebekler meme ucunu değil çevresindeki siyah renkli kısmı emerek yeterli süt alırlar. Eğer bebek memeyi yanlış yakaladıysa yavaşça parmağımızı araya sokarak meme ucunu bıraktırıp yeniden doğru bir şekilde memeyi yakalaması sağlamalıyız.

Bazen meme ucundaki çatlaklar çok hafif ve ufak olur. Bunlar anne ve bebeğin birbirine alışması ile zamanla iyileşir. Fakat bazen de aşırı derin yaralar olup kanamaya neden olabilir. Meme ucundaki bu kanamalar anneleri çok korkutur. Kanamalar annelerin endişelenmesine neden olsa da aslında emzirme için bir engel oluşturmaz. Bazen sağılan sütün içine bir miktar kan karışabildiği gibi bazen de bebeğin midesine giderek kanlı kusmalara neden olur. Bu durumda bile çatlakların kısa sürede iyileştirilip mutlaka emzirmeye devam edilmesi gerekir.

Meme ucu çatlakları için yapabilecekleriniz:

• En önemlisi tabiî ki çatlaklar oluşmadan önce önlenmesidir,
• Öncelikle meme ucunda ağrıyı önlemek için yapılan önerilerin hepsi uygulanmalıdır. Çünkü meme uçlarındaki ağrıda azalma olmaz ise bir süre sonra bu çatlak ve yara ile sonuçlanır.
• Nedeni saptamak önemlidir. Bebek memeye doğru yerleşmemiş olabilir, dil altı bağı olabilir, meme uçlarında enfeksiyon olabilir veya süt pompalarının yanlış kullanımı vb nedenler olabilir. Yani nedeni saptayıp ona göre çözüm bulmak gerekir.
• Meme uçlarını 12-24 saat dinlendirin ve bu süreçte de bebeğinizi sağılmış süt ile besleyin.
• Emzirme bittikten sonra anne sütünün son birkaç damlası meme ucunuza sürerek kurumasını sağlayın.
• Meme ucunu kuru tutun, giysiler tahriş etmesin diye göğüs kalkanı kullanın.
• Doktorunuz tarafından önerilen meme ucu kremlerini kullanabilirsiniz.
• Yine doktorunuzun önerisi ile yaralar iyileşene kadar slikon meme ucu başlıklarını denenebilirsiniz.

3. İlk Emzirmelerde İçe Dönük veya Düz Meme Başı

Meme ucunun memeyi çevreleyen siyah kısmın (areola) altında olması içe dönük meme ucu. areola ile aynı seviyede olması ise düz meme ucu olarak tanımlanır. Bu tür meme ucu olan anneler emzirme sırasında ilk günlerde bir miktar sıkıntı yaşayabilirler. Emzirme öncesi pompa uygulaması ile içe dönük meme uçlarının bir kısmı dışarı doğru çıkabilir. Fakat bir kısmı ise içe doğru iyice yapışık kalır ve pompa yapıldığı zaman bile dışarı çıkmayabilir. Normalde hamilelik sürecince hormonların etkisi ile meme uçları esnekleşir.

Böylece bebekler emerken meme ucunu değil çevresindeki koyu renkli olan areola kısmının çoğunu ağız içine alır böylece düz veya içe dönük meme uçlarını tutabilirler. Daha sonra da bebeğin sık sık emmesi ile annenin meme uçları dışarı doğru iyice çıkar. Sonuçta hiç bir sıkıntı yaşanmadan emzirme devam edebilir.

Fakat anne sütünün 2-3 gün içinde artması ( süt inmesi) ve memelerin aşırı dolması nedeniyle bebeğin memeyi yakalaması zaman içinde tekrar zorlaşabilir. Bu dönemde de yine elle veya pompa ile meme ucunu çıkaracak şekilde kısa süreli memenin sağılması meme ucunun bebeğin yakalamasını sağlayacak kadar dışarı çıkmasına yardımcı olabilir. Böylece bebeğiniz memeyi tutabilir. Süt pompası dışında meme ucunu çıkarmaya yarayan aparatlar (niplette) ve. slikon meme ucu başlıkları da düz veya içe dönük meme ucu olan anneler de kullanılabilir.

4. Emzirmenin İlk Haftalarında Memelerde Süt Birikmesi (Angorjman)

Süt birikmesi doğumdan sonra sütün artışıyla oluşan memelerde şişlik, ağrı ve ısı artışı ile karakterli bir durumdur. Genellikle ilk 2-6 gün arasında görülür. Normal bir süreç olan bu durumda anneler bebeklerini sık sık emzirerek bu şişliğin daha fazla artmasını önleyebilir. Fakat bazen memelerdeki şişlik çok fazla olur, memeler aşırı gerilir ve ağrıya neden olur. Bebeğin memeyi yakalaması oldukça zorlaşır.

Bu durumda memelerdeki aşırı şişliği önlemek için yapabilecekleriniz:

• Bebeğinizin sık sık ve istediği kadar emmesine müsaade edin,
• Eğer bebeğiniz fazla uyuyorsa mutlaka uyaran vererek uyandırmaya çalışın,
• Memeyi boşaltabilmesi için bebeğin memeyi doğru tutmasını sağlayın,
• Emzirme öncesi sıcak masaj uygulaması yapın,
• Emzirme aralarında ağrıyı almak için soğuk uygulaması yapabilirsiniz,
• Soğuk lahana yapraklarını enflamasyonu azaltmak için kullanabilirsiniz,
• Bebek emmesine rağmen memede hala süt birikimi devam ediyor ve anneye rahatsızlık veriyorsa elle veya pompa yardımıyla süt sağarak memeyi boşaltıp rahatlatabilirsiniz,
• Eğer ağrınız çok fazla ise doktorunuza danışarak ağrı kesici ilaçlar kullanabilirsiniz.

5. Emzirmenin İlk Günlerinde Süt Ateşi

İlk günlerde annenin memelerinde biriken fazla süt eğer etkili bir şekilde boşaltılmazsa sütün anne kanına karışması sonucu annenin ateşi çıkabilir. Bu durum süt ateşi olarak adlandırılır. Genellikle de 24 saat kadar devam eder. Bu durumda anne bebeğini daha sık emzirmeli, süt pompası veya el ile sütünü sağarak boşaltmalıdır. Böylece annenin ateşi genellikle kendiliğinden geçer. Fakat 24 saatten uzun sürmesi durumunda enfeksiyon yönünden incelemesi ve doktor kontrolü gerekli olur.

6. Emzirmenin İlk Haftalarında Süt Kanalı Tıkanıklığı

Süt kesecikleri içinde yapılan süt meme ucuna kadar kanallar aracılığı ile iletilir. Genellikle emzirme döneminde memelerdeki sütün yeterli boşalmaması ve meme üzerine herhangi bir baskı olması nedeniyle süt kanalları tıkanabilir. Bunun sonucu olarak tıkalı kanalın gerisinde süt birikerek bir şişlik oluşturur. Anneler bu durumu memelerinde sert ağrılı bir yumru olarak hissederler. Süt kanal tıkanıklığı veya süt düğümlenmesi olarak adlandırılan bu durum tedavi edilmez ise bir süre sonra mastit yani meme iltihabına neden olabilir.

Süt kanalı tıkanıklığı için yapabilecekleriniz:

• Bebeğinizi sık sık emzirin, memeyi doğru tutup tutmadığını mutlaka kontrol edin,
• Uygun bir iç çamaşırı kullanın çünkü sıkı iç çamaşırı memeye baskı yaparak kanal tıkanıklığına nenden olabilir,
• İstirahat ederek bol sıvı almaya çalışın,
• Bebeği farklı bir pozisyonda çenesi tıkalı kanal tarafına gelecek şekilde emzirmeye çalışın,
• Memeye sıcak uygulayarak o bölgeye meme ucuna doğru masaj yapın,
• Ağrınız varsa emzirme aralarında soğuk uygulama yapabilirsiniz,
• Gerekirse emzirme sonrası şişliği azaltmak için el ile sağma yapın,
• Eğer yumrular birkaç gün içinde geçmez ve kendinizi kötü hissedip ateş yüksekliği ve o bölgede kızarıklık olursa mutlaka doktorunuza danışın.

7. Mastit (Meme İltihabı)

Mastit emzirme sırasında annelerin memesinde oluşan meme dokusunun inflamasyonudur. Bu duruma enfkesiyon eşlik edebilir veya etmeyebilir. Genellikle süt kanal tıkanıklığı, memede süt birikimi ve meme ucu çatlaklarının yeterli derecede tedavi edilmediği durumlarda mastit gelişir. Mastit olan anneler kendilerini grip oluyormuş gibi titreme ve bütün vücutta ağrı şeklinde kötü hisseder. Takiben ateş yükselmesi, halsizlik ve meme dokusunda ağrı, şişlik, kızarıklık meydana gelir. Emzirme döneminde aslında önemli olan mastit olmasını önlemektir. Çünkü mastit anneler için çok ağrılı bir süreç olup antibiyotik tedavisi gerektirmekte, hatta bazı annelerde sütün azalıp kesilmesine bile neden olabilmektedir.

Mastit için yapabilecekleriniz:

• Bebeğinizi yine sık sık emzirmeye devam edin. Çünkü mastit oluşmadan önceki dönemde en önemli olan şey memelerde fazla sütün birikmesidir.
• Mastit olan memeden bebeğin emzirilmesinin bebeğe zararı olur gibi düşüncelere inanmayın. Mastit olan memeden sütün boşaltılması mastit tedavisinin ilk basamağıdır,
• Bebeğin sık emzirilmesi dışında memeyi doğru tuttuğundan emin olmak gerekir. Eğer bebeğiniz memenizi doğru tutmuyorsa memeyi boşaltması mümkün olmaz. Bu durumda mutlaka emzirme danışmanından destek alın,
• Uygun bir iç çamaşırı kullanmaya özen gösterin. Göğüs üzerine baskı yapan iç çamaşırları sütün sıkışmasına neden olur,
• Emzirme öncesi tıkalı bir kanal varsa sıcak uygulama ve masaj yaparak kanalı açmaya çalışın,
• Eğer tıkalı bir süt kanalı varsa bebeğinizi değişik pozisyonlarda emzirmek kanalın açılmasını sağlayabilir,
• Emzirme aralarında etkilenen memeye soğuk uygulaması yapın,
• Emzirme sonrasında memelerde süt birikimi devam ediyorsa elle veya süt pompası ile kalan sütü mutlaka boşaltın,
• Mümkün olduğu kadar dinlenip, ağrıyı azaltmak için ağrı kesici kullanın,
• Bütün uygulamalarınıza rağmen 24 saat içinde şikayetleriniz azalmazsa doktorunuzun önerisi ile antibiyotik tedavisi başlayın.

8. Meme Apsesi

Eğer emzirme sırasında oluşan mastit yeterli ve uygun bir şekilde tedavi edilmezse memede apse gelişebilir. Apse memedeki iltihabın irin şeklinde toplanmış şeklidir. Memede ağrı, yumru gibi sertlik ve kızarıklık şeklinde hissedilir. Yapılacak bir meme ultrasonu ile tanısı koyulabilir. Tedavisin de ise mutlaka hastaneye giderek apsenin cerrahi işlem olarak boşaltılması gerekir. Ayrıca antibiyotik tedavisi mutlaka kullanılmalıdır. Eğer apse içindeki iltihap bir süt kanalına açılmıyorsa o zaman bebeğinizi emzirmenizde bir sakınca yoktur.