Ek Gıdalara Başlama

Bebeklere ek gıdaların başlanması yani diğer adıyla tamamlayıcı beslenme altı ay boyunca anne sütü alan bebeğinize ayına ve gelişim basamaklarına uygun olan yeni gıdalarla tanıştırmak, gıdaların çeşitliliğini artırıp büyümesini sağlamak ve kendi başına gıdaları yemesini öğretmektir. Ek gıdalar 6. Aydan sonra genellikle az miktarda tadımlık olarak başlanır daha sonra geçiş gıdaları yani bebeklere özel olarak hazırlanan gıdalarla devam edilir ve daha sonrada aile yemeklerini tüketecek şekilde sonlanır.

Bu süreç ilk 6 ay sadece anne sütü ve 6 aydan sonra anne sütü ile birlikte ek gıdaların eklenmesi ile 2 yaşana kadar sürer. Tamamlayıcı beslenme esasen ana öğün olan anne sütünün tamamlayıcısıdır. Yani ek gıdalar ana öğün olan anne sütünün sadece tamamlayıcısıdır. Hiçbir zaman anne sütünün yerini almamalı sadece tamamlayıcısı olmalıdır. Bu nedenle ek gıdalar başlansa bile yine emzirmeye sık sık devam edilmelidir.

Ek gıda dönemi neden önemlidir. Çünkü sağlıklı beslenme alışkanlıklarının geliştiği ilerde oluşabilecek yeme sorunlarının önüne geçildiği sağlıklı erişkinler olup sağlıklı bir toplumun gelişmesini sağlayacak bir dönemdir. Bu dönemde yapılacak hatalar bebeklik ve çocuk dönemindeki büyüme geriliği ve ya şişmanlık gibi beslenme bozukluklarına, sık enfeksiyonlara, okul başarısının düşüklüğüne, erişkin yaşamda sağlık sorunlarına neden olabilir.

Ek gıda döneminde bebeğin büyüme ve gelişmesi önemli olduğu için başlanan gıdalar ayına uygun olmalı, doğru zamanda başlanmalı, doğru miktarda, temiz, güvenilir, besleyici, evde bulunan yöresel gıdalar ve mutlaka yeterli miktar olmalıdır.

Ek Gıdalar Ne Zaman Başlanmalıdır?

Bebeğiniz 6 aylık olduğunda artık ek gıdaları başlayabilirsiniz. Kuşkusuz bu dönem sizin için emzirmeden çok farklı olacaktır. Genel olarak bebeklerin ek gıdaya hazır olup olmadıklarını gösteren bazı bulgular vardır. Altıncı ayda artık bebeklerin baş kontrolü iyidir, desteksiz otururlar, dilin dışarı itme hareketi geçmiş, ağız içindeki sinir ve kaslar gelişmiştir. Ayrıca bebeğinizin gıdalara olan ilgisi artmıştır. Her şeyi azına götürmeye başlamıştır. Sizin yemek yemenizi izler hale gelmiştir. Bu belirtiler artık bebeğinizin ek gıdaya hazır olduğunu gösterir.

Bunun dışında 6 aydan sonra özellikle bebeklerin hareketlenmesinin daha da artması nedeniyle anne sütü tek başına bebeğin artmış enerji ihtiyacını karşılamaya yetmez. İşte bu nedenle ek gıdaların bebeğiniz 6 aylık olduğunda başlanması gerekir. Ama unutmayın bebeğiniz hala bir süt bebeğidir. İlk bir yılda ana öğünü her zaman anne sütüdür ve ek gıdalar sadece sütünün tamamlayıcısıdır.

Ek Gıdalar Başlanırken Gerekli Olan Malzemeler Nelerdir?

Ek gıdalara başlamadan önce tabi ki ihtiyaç duyulacak malzemelerin hazırlanması gerekir. Bunlar önlük, mama sandalyesi, bebek tabağı, slikon kaşık, suluk, cam rende, buhar pişirici, tel süzgeç, gıda ezici vb gibi malzemelerdir. Metal kaşıklar bebeklerin diş etlerine zarar verebileceği için kullanılan kaşıkların slikon olması gerekir. Mama sandalyesinde ise geniş tabanlı olan yere iyi oturan, güvenlik kemerli, yükseklik ve sırt kısmı ayarlanabilen, kolay temizlenen ve kullanımı kolay olanlar tercih edilmelidir.

Bebeğinize Vereceğiniz İlk Ek Gıdalar Nasıl Olmalıdır?

Bebeğinize vereceğiniz ilk ek gıdaların genellikle yumuşak, püre kıvamında ve tadının iyi olması gerekir. Çünkü bebeğiniz artık sıvı gıda ve katı gıda arasındaki farkı öğrenmeye başlayacaktır. Altı ay boyunca sıvı bir gıda ile beslenmiş olup artık yeni bir beslenme şekline geçiş yapacaktır. Başlayacağınız ek gıdalar protein, enerji ve vitamin açısından zengin olmalı, tuzlu ve baharatlı yiyecekler olmamalıdır. Bebeğinizin seveceği, kolay sindireceği, çok sıcak ve soğuk olmayan, kıvamı uygun besinler olmalıdır. Ayrıca hazırlanırken hijyen kurallarına mutlaka dikkat edilerek hazırlanmalıdır.

Bebeğinizi Beslerken Nelere Dikkat Etmeniz Gerekir?

Ek gıdaları verirken bebeğinizi yakından gözlemlemeniz gerekir. Bebeğinizin uykusunu almış, huzurlu, mutlu olduğu zamanları tercih etmelisiniz. Ayrıca aç olduğu bir saatte teklif etmeniz de ek gıdaları daha kolay kabul etmesini sağlar. Bu süreçte bebeğinizin duyguları da çok önemlidir. Açlık ve tokluk belirtilerine mutlaka duyarlı olmalısınız. Eğer ki bir gıdayı sevmedi ise ısrar etmemelisiniz, yavaş yavaş ve sabırla beslemeye çalışmanız gerekir. Onu beslerken her zaman güler yüzlü olup, göz teması kurup, pozitif sözler söylemelisiniz.

Beslenme zamanı hem bebeğiniz hem sizin için mutlu saatler olmalıdır. Yine beslenme sırasında bebeğinizin eline mutlaka bir kaşık veya yiyecek vermeniz iyi olur. Böylece bebeğinizin yemek yemeğe katılmasını ve yiyecekleri tanımasını sağlamış olursunuz. Ayrıca beslenme sırasında hep bebeğinizin yanında olup, sabırlı davranıp dikkatinin dağılmasına fırsat vermeden yemeğe katılımını desteklemeniz önemlidir. Amacınız yavaş yavaş ve sabırla besleyip ısrarcı olmadan yemek yemeyi sevmesini ve yemeğe katılmasını sağlamak olmalıdır.

Çünkü ek gıdalara başlama sırasında yapılan hatalar çocukluk yılları hatta erişkin yaşlara kadar uzanan beslenme sorunlarına neden olabilir. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığının temelinin oluşması ek gıdalar ile tanışmaya başlandığı bebeklik yıllarına kadar dayamaktadır.

Ek Gıdalar Ne Kadar ve Kaç Öğün Verilmelidir?

Bebeğinize vereceğiniz ilk ek gıdaları birkaç tatlı kaşığı miktarında başlamalısınız. İlk 3 gün çok az miktarda 1-2 tatlı kaşığı olarak başladığınız ek gıdayı 3 gün sonunda eğer bebeğiniz sevip tölere ederse 40-60 ml kadar artırabilirsiniz. Böyle yavaş yavaş artırarak bebeğinizin öğünlerini oluşturabilirsiniz.

Ek gıdaların başlandığı ilk ay içinde bir öğün miktarı yaklaşık 3-4 çorba kaşığı (40-60 ml) kadardır. Bir gün içerisinde ise toplam alması gereken ek gıda miktarı iki küçük kavanoz, yani yaklaşık iki çay bardağı kadar olması yeterlidir. Günlük öğün sayısı ise 6-8 ay arasındaki bebekler için 2 veya 3 olmalıdır. Dokuzuncu aydan bebeğinizin günlük alması gereken ek gıda miktarı ise 3 küçük kavanoz miktarında ve ara öğün olarak parmak beslenmesi yapılmalıdır. Bazen anneler bebeklerinin ek gıdalara daha kolay alışacağı düşüncesi ile önerilen miktarların üzerinde ek gıdayı bebeklerine verirler. Ama yine unutulmaması gereken bebeklerin ana öğünü anne sütüdür.

Ek besinler sadece sütün tamamlayıcısıdır. Bebeğinizin en çok ihtiyaç duyduğu şey anne sütüdür.

Ek Gıdalar Alerji Yapar Mı?

Gerçekten bebeğinize ilk başlayacağınız her ek gıdanın alerjik reaksiyon yapma olasılığı vardır. Bu nedenle yeni başladığınız her ek gıdayı her zaman tek tek başlamanız gerekir. Yani aynı gün içinde birden fazla yeni ek gıda vermemek gerekir. Eğer birden fazla yeni gıdayı aynı gün içinde verirsek oluşabilecek alerjik reaksiyonların hangi gıdadan kaynaklandığını anlamanız mümkün olmaz. Yine oluşabilecek alerjik reaksiyonlar açısından ilk ek gıdaların günün erken saatlerinde vermek bebeğinizi gün boyu gözleme fırsatı sağlayacaktır. Özellikle ailesinde gıda alerjisi olan ve egzaması olan bebekler alerjik reaksiyonlar açısından risk altında olabilir.

Gıda alerjilerinde en önemli alerjik reaksiyon özellikle etkisini çabuk gösteren reaksiyonlardır. Eğer yeni bir gıda alımı sonrasında bebeğinizde hırıltılı nefes alma, dil dudakta şişlik, bulantı kusma, uyuklama hali, halsizlik, yüzde ve vücutta kızarıklık gibi belirtiler olursa mutlaka acil olarak en yakın hastaneye başvurmanız gerekir.

İlk Başlanacak Ek Gıdalar Hangisi Olmalıdır?

Ek gıdaları başlarken ilk olarak verilecek gıdanın meyve mi yoksa sebze mi olması gerektiği konusunda görüş ayrılıkları vardır. İsterseniz sebze isterseniz de meyve ile de başlayabilirsiniz. Aslında yapılan çalışmalar bebeklere ilk başlanan ek gıdanın bebeğinizin ek gıdalara alışmasını ve daha sonraki yeme alışkanlığını etkilemediğini göstermiştir. Ama ilk olarak meyve ile başlamak daha tatsız olan sebzeleri yemesini zorlaştırabilir. Bu nedenle sebze gibi daha az tatlı olan gıdalarla başlamak her zaman daha iyidir.

Son yıllarda önerilen bebeklere verilecek ilk ek gıdaların özellikle 6. ayda demir depoları boşaldığı için demir içeriği yüksek besinler ve demir emilimini artıran sebze ve meyve ile yapılmış karışımlar olması gerektiği şeklindedir. Sonuçta bebeğinize ilk olarak başlayacağınız ek gıdanın ne olduğu bebeğiniz için pek fark etmez. Ama tahıl, et, sebze, meyve gibi gıdalardan yapılmış püreler ile başlanması uygundur.

Ek Gıdalar Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Ek gıdaları hazırlarken mutlaka temizliğine dikkat etmeniz gerekir. Çünkü bebekler ve küçük çocuklar gıda zehirlenmelerine karşı çok hassastırlar. Gıdaları hazırlamadan önce ellerinizi mutlaka yıkayın. Hatta yemek yerken bebeğinizin de ellerinin temiz olmasını sağlayın. Öncelikle hazırlayacağınız gıdaların, kullanacağız ekipmanların ve yüzeylerin temiz olmasını sağlayın. Evcil hayvanınız varsa yiyeceklerden ve yiyecek hazırlanan yerlerden mutlaka uzak tutun. Yiyecekleri hazırlarken kullandığınız tabak kaşık vb malzemeleri sabunlu su ile iyice yıkayın.

Pişmiş yiyecekler ile çiğ gıdaların (et, balık, tavuk, yumurta) yan yana getirmeyin. Çiğ gıdaların hazırlama ve doğrama için mutlaka ayrı mutfak malzemeleri ( kesme tahtası, tabak bıçak vb ) kullanın. Hazırladığınız yiyeceklerin tam pişmiş olmasına dikkat edin. Hazırladığınız ek gıdaları pişirme sonrası ılık olarak hemen bebeğinizin tüketmesini sağlayın. Eğer hemen tüketilmeyecekse 1-2 saat içerisinde mutlaka buzdolabına kaldırın oda ısısında bekletmeyin. Dolaba koyduğunuz yiyecekleri ise 1-2 gün içinde mutlaka tüketin. Bir miktar yenmiş artık kalan yiyecekleri tekrar tekrar ısıtmayın ve kullanmayın. Dolaptan çıkarttığınız donmuş gıdaları ise oda ısısında çözmeyin.