Çocukluk Çağında Uyku Düzeni

Çocukluk Çağında Uyku Düzeni Nedir?

Anne babalar çocuklarını büyütürken özellikle ilk yıllarda değişik uyku sorunları ile karşılaşırlar. Bebeklerinin gece boyu uyumasını, kolay uykuya geçmesini ve kendilerine uyan bir uyku düzeni olmasını arzu ederler. Çünkü sürekli uykusuzluk anne babayı, bebeği ve hatta ilişkileri yıpratan bir durumdur.

Ama uykusuzluk ebeveyn olmanın en zorlu ve maalesef anne babayı en çok yıpratan kısmıdır. Çünkü hiçbir bebeğin uykusu bir erişkin uykusu gibi değildir. Tabi bunu bebeklerden beklemek de doğru değildir. Çünkü bebekler hayatlarının en hızlı büyüme dönemini ilk 2 yılda gerçekleştirir.

Bebek olmaktan çocuk olmaya doğru bir geçiş yapar. Beyin gelişiminin %85 ini ilk 2 yılda tamamlar. Buna bağlı olarak da gündüz ve gece uyku süreleri, uyku rutinleri, gündüz uyku süre ve sıklığında değişiklikler olması çok doğaldır. Ayrıca bu süreçte bebeğin büyümesi ile ilgili olan pek çok yeni durum gerçekleşir.

Büyüme atakları, aşılar, diş çıkarma, ek gıdalar, enfeksiyonlar, seyahatler vb durumların hepsi maalesef bebeğinizin uykusunu etkiler. Ve maalesef sizi uykusuz bırakabilir. Ama bu konuda yalnız değilsiniz. Çünkü pek çok anne baba aynı şeyleri yaşar.

Yani uykusuz kalır. Ama anne baba olarak bu değişimler hakkında bir fikir sahibi olursanız bebeğinizin uyku düzeni hakkındaki değişimleri bilirseniz pek çok kez karşılaşacağınız uykusuzluğa daha kolay katlanabilirsiniz ve sonuçta çocuklar çabuk büyür ve inanın bu uykusuz kaldığınız geceleri unutursunuz. Bu nedenle bebeğinizde oluşacak uyku değişikliklerini bilmeniz ve buna göre bir yol haritası çizmeniz en doğrusudur.

0-3 Ay Uyku Düzeni

Doğumdan sonraki yenidoğan dönemi ve ilk 1-2 ayda uyku genellikle bebeğin beslenmesi ile ilişkili olarak 1-3 saat aralıklar şeklinde gerçekleşir. Bebekler bu dönemde 16-18 saat arasında uyurlar. Ama pek çok ailenin zannettiği gibi bu uykuyu yatakta değil pek çoğunu emerken, kucakta veya gaz çıkarırken yapar.

Uyku süresi ise birkaç dakika ile bir kaç saat arasında sürer. Özellikle ilk 2 hafta sık emerler ve uykuları biraz daha düzenli gibi görünebilir. Ailelerin çoğunun yanıldığı dönem bu ilk 2 haftadır. Çünkü bebeklerinin uykusunun böyle devam edeceğini düşünür. Ama genellikle 2 haftadan sonra uykuları daha çok yüzeysel ve kısa olamaya başlar. Bu dönemde bebek uyurken aktiftir, kollar bacaklar hareketli ses çıkararak emme hareketleri yapar.

Sanki huzursuzmuş gibi bir uyku sergiler. Ayrıca gece gündüz ayrımı kavramasına yardımcı olmak için gündüzleri daha sık emzirmek uyaran vermek biraz daha aydınlık ortamlarda uyutmak ve özellikle gündüz kısa kısa uykulara müsaade etmek gerekir, gece ise daha karanlık ve sakin ortam kullanılmalıdır. Bebeğiniz iyi kilo alıyor iyi besleniyor ve doğum ağrılığını geçtiyse de o zaman doktorunuza danışarak gece daha uzun uyumasına müsaade edebilirsiniz.

Ama ilk 6-8 hafta içinde bebeğinize bir rutin oluşturmak her zaman kolay olmaz. Sadece gece gündüz ayrımını öğrenmesi yeterlidir. Genellikle de 8 haftadan sonra bebeklerin günlük ritmi oluşmaya başlar ve gece gündüz ayrımını öğrenmeye başlar ve gece gündüz uykularını öğrenir. Gündüz uykuları kısa ve düzensiz.

Gece uykuları daha uzun ve düzenli olur. Üç ayın sonuna doğru artık çoğu bebekte gece uykuları biraz düzene girer. Hatta bazı bebekler geceleri uyanmadan 5-6 saat bile uyuyabilir. Ama gündüz uykuları hala düzenli olmayabilir.

3-5 Ay Uyku Düzeni

İki aydan sonra bebekler artık daha çok çevresini farkında olur. Gündüzleri sizinle daha çok iletişime geçer. Gündüz uyku süreleri biraz daha kısalabilir. Ayrıca uykular yine kısa ve düzensizdir. Ama gece uykuları daha düzene girmiştir. Hatta hiç uyanmadan geceleri 6 saat kadar bile uyuyabilirler. Ama bebeğiniz 4 aylık olduğunda geceleri daha sık uyanmaya başlayabilir. Çünkü gündüz dikkat dağınıklığı nedeniyle ememediği süreci gece tamamlamaya çalışır. Ayrıca bebeğinizin gerek zihinsel gerekse motor gelişiminin ilerlemesi gece uykularını bozabilir.

Yani kısaca bir uyku gerilemesi yaşayabilirsiniz. Bebeğinizin gelişimi ile ilgili olan bu durumun mutlaka geçici olacağını unutmayın. Bebeğiniz 4 aylık olduktan sonra artık bebeğiniz için bir uyku rutini oluşturmanız ve buna sadık kalarak devam etmeniz uygun olur. Çünkü bebekler rutini ve düzeni sever. Siz bebeğinizin uykusunun geldiğini anlayıp onu doğru zamanda ve sürekli uygulayacağınız bir rutin ve ritüel ile uykuya geçirirseniz bebeğinizin uykularında daha az sorun yaşarsınız.

Bebeğiniz büyüdükçe özellikle 5 aylık olduğunda gündüz uykuları artık düzene girecektir. Genellikle gündüz 3 uyku yapacaktır. Bu uykular sabah öğlen ve akşam uykusu şeklinde olur. Uykularda biri uzun biri orta ve diğeri de kısadır. Sıkla artık bir yatış ve kalkış saati oluşmuştur. Geceleri ise 2 veya 3 kez kalkacaktır. Eğer bebeğinizin hala belirli bir uyku düzeni oluşmadı ise yapmanız gereken en iyi şey her sabah belirli bir saatte bebeğinizi kaldırmaktır. Çünkü bu kalkış saatine göre gündüz uykuları ve yatış saati düzene girecektir.

6-9 Ay Uyku Düzeni

Bu dönemde pek çok bebek gündüz sıklıkla 3 uyku yapar, geceleri ise 2-3 kez uyanarak 10-11 saat kadar uyuyabilir. Gündüz uykularının süresi ise 3-3.5 saat arasında değişir. Gece uyku süresine bağlı olarak bazen gündüz 2 uyku yapan bebekler de olabilir. Ayrıca bebeğiniz 6 aydan sonra gece hiç uyanmadan uyuyabilir.

Eğer bebeğiniz uyuyorsa geceleri beslenmesi için onu kaldırmanıza gerek yoktur. Bu dönemde bebeğinizin uyku belirtini iyi bilmelisiniz ve onun uykusu geldiğinde buna hemen karşılık vermelisiniz. Günlük işlerinizi ve faaliyetlerinizi onun uyku ihtiyaçlarına göre ayarlamanız daha iyi olur. Kısaca bebeğinize uyku düzeni oluşturmak tamamen sizin kontrolünüzdedir.

Onula gündüz uyku aralarında yeterli ilgilenmeli, uyaran vermeli, oyun oynamalısınız. Uyku belirtilerini yakından gözlemleyip tanıyıp uykusu geldiğinde rutin ve ritüel uygulayıp uykuya yatırmalısınız. Çünkü bebekler rutini severler. Gündüz uyku işaretlerini takip ederek yeterli gündüz uykusu yapmasını sağlarsanız gece uykusunu da kolay geçecektir.

Aksine gündüzler çok yorulan ve uyuyamadığı için huzursuz olan bebekler geceleri daha sık uyanır ve uykuya zor geçer. Gündüzleri erken kalkmaması için geceleri geç yatırmak veya uyutmamak da uyku düzeni için iyi değildir. Çünkü büyüme çağındaki bebeklerin akşam saat 20 ile 22 arasında mutlaka gece uykusuna geçmesi en uygun olanıdır. Kısaca bu aylar bebeğinize uyku düzen kurabileceğiniz bir dönemdir.

9-12 Ay Uyku Düzeni

Bebeğiniz artık iyice hareketlenmiş ve sosyalleşmiştir. Emekleme yuvarlanma ve ayağa kalkma gibi becerileri yapabilir. Değişik sesler ve heceler çıkarır. Sizi anlaması daha da artmış ve taklit etmeye başlamıştır. Bu dönemde gündüz uykuları yaklaşık 3-4 saat arayla 2 uyku şeklinde olur. Uyku süresi 1-1.5 saat arasında olur. Gece uykuları ise 10-11 saat arasında değişebilir. Gece uykularında bebekler 2 veya 3 kez uyanabilir.

Yine bu dönemde özellikle 9 ve 12. aylarda bebeklerde uykuda bir gerileme yaşanabilir. Bu uyku gerilemesini yaşamasında bebeğinizin yeni öğrendiği motor ve bilişsel becerileri, ayrılık kaygıları gibi psikolojik etkiler neden olacaktır.

1-3 Yaş Uyku Düzeni

Aslında pek çok bebek 1 yaşına geldiğinde uyku düzeni oturmuştur. Bu dönemde yine geceleri yaklaşık 10-11 saat gündüz ise sabah ve öğlen uykusu olarak 2 kez uykuya ihtiyaçları vardır. Bazen bebekler 1 yaş sonrası gündüzler tek uyku yapmaya başlayabilir. Ama sıklıkla 15 veya 18 aylık olduklarında ise artık gündüz bir kez 1-2 saat kadar gündüz uyku yaparlar. Gece uykusu ise yine 10-11 saat kadar olur. Yeni yürümeye başlamış olduğu için artık daha aktiftir.

Sürekli hareket ederek etrafı keşfetmeye çalışır. Eğer çalışan bir anneyseniz akşam geldiğinizde bebeğiniz geç saatlere kadara sizinle oynamak isteyebilir. Ama yatma vakti öncesinde aşırı hareketli ve heyecanlı oyunlar oynamak yerine uyku rutini içerisinde onunla vakit geçirmek daha uygundur. Yine bu dönemde bazı çocuklarda anneden ayrılma kaygıları devam ediyordur. Bunlarda uyku ve uyku rutinini etkiler. Bu gibi durumlarda tutarlı olmak ve rutini bozmadan devam etmek önemlidir.

Eğer tek başına yatamıyor ve uykuya geçişte zorlanıyorsa bir süre yanında kalarak güven vermek gerekir. Sadece onu terk etmediğiniz konusunda destek olun. Bunun yanında bu dönemde çocuklarda genel olarak bir inatçılık olur ve bu inatçılık uyku yatma zamanı geldiğinde hemen hayır diyerek tepki gösterir. Bu dönemde kesinlikle onunla çatışmaya girmeyin. Onunla çatışmak sadece onu aşırı hareketlendirir ve yorulmasına neden olur.

Sadece değişik alternatifler sunun. Ama bazen bu da işe yaramayabilir. Yine bu dönemde iyice bağımsızlaşan bazı çocuklar 2 veya 3 yaştan sonra gündüz uykularını uyumak istemeyebilir. Yorulan çocuklar için gündüz uykuları önemlidir. Eğer çocuğunuz gündüz yorulmuyor ve gece boyunca uyuyarak total uyuması gereken uyku saatini yakalıyorsa sorun olmaz.

3-6 Yaş Uyku Düzeni

Bu yaş aralığında çocuklar günlük 10,5-12 saat arasında uyurlar. Gece uykuları sıklıkla 10-11 saat gündüzleri ise 1-2 saat arasında bir kez gündüz uykusu yaparlar. Gündüz uykularını pek çok çocuk 5 yaş civarında bırakır. Bu dönemde çocuklar anaokuluna başlarlar. O nedenle gündüz uykusu artık yapmazlar. Çocuğunuzun gündüz yeterli aktivite yapabilmesi için mutlaka gece uykusunu yeterli uyumasını ve iyi dinlenmesini sağlamalısınız.

7-12 Yaş Uyku Düzeni

Okul çağında çocukların uyku saatleri farklılık gösterebilir. Genel olarak ortalama 10-11 saatlik (9-12 saat arası) bir uykuya ihtiyaçları vardır. Ama okul çağındaki çocukların günlük sosyal faaliyetleri, okul ve aile içi faaliyetleri sonucunda bazen yatış saatleri gecikebilir. Bu yaş grubunda yetersiz uyku saatinin çocukların okul başarını etkileyebileceği unutulmamalıdır.