Çocuğum Çok İştahsız Ne Yapabilirim?

Çocuklar ilk yıllarda hızlı büyüdükleri için yeterli ve dengeli beslenme oldukça önemlidir. Bu nedenle doğumdan sonra başlayan anne sütü ile beslenme takiben ek gıdaların başlanması ve daha sonra kendi kendine yemek yiyebilme kapasite ve alışkanlığının geliştiği ilk yıllar sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temellenin atıldığı bir süreç olmaktadır.

İşte bu dönemde beslenme konusunda çocukların gelişim basamaklarına uygun olmayan davranış ve tutumlar çocukların sağlıklı yeme davranışı geliştirmesini önlemektedir. Çocukların sağlıklı ve uygun yemek yeme davranışı geliştirmesi çocuğun motor duyusal gelişimi, anne bebek etkileşimi, sosyal ve kültürel faktörler gibi pek çok mekanizmadan etkilenmektedir.

İştah yeme isteğidir. Kişinin vücudun ihtiyacını karşılayacak miktarda gıdayı almasıdır. İştahsızlık ise çocukların yemek yeme konusunda besinlere karşı isteksiz olması ve ağız yoluyla yeterli ve dengeli beslenme sağlayamamasıdır. Fiziksel olarak sağlıklı çocuklarda %25-50 oranında iştahsızlık görülebilir. Ama gerçek anlamda iştahsızlık bu çocukların ancak %1-2 sinde vardır. En sık 1-6 yaş arası çocuklarda görülür.

İştahsızlık genel olarak bir beslenme sorunu olması nedeniyle bu grup içerisine az yemek yeme, seçici yemek yeme, yemeği reddetme, yemek yemekten korkma ve kendi kendini beslemeyi becerememe gibi beslenme sorunları girer. Özellikle çocuğun büyüme ve gelişimini etkiliyorsa iştahsızlık önemlidir.

Çocuğunuz sağlıklı ve mutlu ise büyüme ve gelişmesi normal ise iştahsız olması ilgili endişe etmenize gerek yoktur. Çünkü bazen anne babalar çocuklarının iştahsızlığını yanlış yorumlayabilir.

Aslında yapısal olarak ufak olan ve genetik olarak zaten minyon olan çocuklar dolayısıyla zaten az yiyip az tüketecek olabilir. Bu gerçek iştahsızlık değildir. Bu grup çocuklar gerçekten iştahsızlık şikayeti ile başvuran hastaların büyük çoğunluğunu oluşturur. Bazen de anne babalar aslında çocuklarının büyüme ve gelişimi normal standartlar içerinde olsa bile çocuklarının iştahsız olduğunu düşünür.

Çünkü çocuklarının kendi istedikleri miktar ve çeşitlilikte yemek yemediğini düşünürler. Ama özellikle büyüme normal ise belli dönemlerde çocukların iştahsızlık yaşayabileceği bilinmelidir.

Çocuklarda İştahsızlık Nedenleri Nelerdir?

Çocuk döneminde iştahsızlık çok farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Aslında bazı dönemlerde geçici olarak iştahsızlık görülse de bazen ciddi hastalıkların da belirtisi olabilir.

Genel olarak çocuklardaki iştahsızlık nedenleri şöyle sıralanabilir;

• Mide barsak sistemi hastalıkları (özefajit gastarit kabızlık),
• Alerjik hastalıklar,
• Metabolik hastalıklar,
• Doğumsal kalp hastalıkları,
• Paraziter hastalıklar,
• Enfeksiyon hastalıkları,
• Demir Eksikliği Anemisi,
• Çinko düşüklüğü,
• Folik asit düşüklüğü,
• Oral motor fonksiyon yetersizliği,
• Nörolojik hasarı olan çocuklar,
• Kromozom bozukluğu olan çocuklar,
• Organik olmayan psikolojik nedenler olabilir.

Çocuğunuzun uzun süren bir iştahsızlığı varsa mutlaka konunun uzmanına danışmanız gerekir. Öncelikle iyi bir beslenme öyküsü alınıp, 3 günlük beslenme çeşitliliği ve miktarı not edilmelidir. Daha sonra muayene bulgularına göre gerekli tetkikler yapılmalı ve organik bir neden saptanan çocuklarda tedavi sonuca göre planlanmalıdır. Doktorunuzun kontrolü sonucunda herhangi bir organik hastalığı saptanmayan çocuğunuz için beslenme konusunda yapabilecekleriniz şunlardır.

İştahsız Çocuğunuz İçin Neler Yapabilirisiniz?

Yemek yeme konusunda mutlaka çocuğunuza örnek olun. Yemek seçme ve az yeme gibi davranışları çocuğunuzun önünde sergilemeyin. Çünkü bütün çocuklar anne babalarını örnek alır.

Çocuğunuzun açlık ve tokluk belirtileri olduğunu kabul edin. Bu belirtileri izleyip anlamaya çalışın ve beslenme planını ona göre yapın.

Su süt meyve suyu gibi sıvı gıdaları hemen yemek öncesi vermeyin. Bunlar iştahını azaltır.

Vereceğiniz yemeklerin porsiyonlarını kendinize göre değil çocuğunuzun yaşına göre ayarlayın. Ne kadar yiyeceğine çocuğunuz karar vermeli.

Çocuğunuzun yaşına uygun yiyecekler sunmaya çalışın. Gıda seçimleri ve hazırlanması yaşına ve gelişim basamaklarına uygun olsun. Kendi kendini besleyebilmesi için destekleyin.

Yemek yenilen ortamın uygun olmasını sağlayın. Mutfak, mama sandalyesi, masa vb gibi ortamı iyi hazırlayın. Yemek zamanlarını aile ile birlikte keyifli vakit geçirilen bir ortam sunun.

Yemek seçimlerini, hazırlanmasını, sunum ve malzemelerin alışverişini mutlaka çocuğunuzun ile birlikte yapmaya çalışın.

Yemekleri hazırlarken tabağını çocuğunuzun seveceği şekilde yapın bazen yemeklere değişik isimler takın.

Yemek saatlerinde televizyon, oyuncak veya kitap gibi yemeğe odaklanmayı önleyici uyaranları kaldırın.

Öğün süresini 20-30 dakika olarak ayarlamaya çalışın. Gün içinde 4-5 öğün sunmaya çalışın. Ana öğünleri tüketmeyen çocuklarda ara öğünleri kaldırın.

Çocuğunuzu beslerken mutlaka sabırlı ve güler yüzlü olun. Yemek yeme sırasında asla çatışmaya girmeyin ve ısrarcı davranmayın. Yemek saatlerini güç savaşına çevirmeyin.

Yeni gıda deneme korkusu varsa düzenli olarak yeni gıdalar ile tanıştırın. Yeni gıdaları en az 10- 15 kez deneyin. Yeni gıdaları sevdiği gıdalar ile birlikte sunun.

Yediği veya yemediği gıdalar için ödül veya ceza yöntemi kullanmayın.

Ağzında biriktirme, öğürme, tükürme gibi belirtiler varsa mutlaka yemeğe son verin.

İştah şurubu diye bir ilaç yoktur. Gereksiz yere ilaç kullanmayın. Ama eğer vitamin eksiklikleri varsa doktorunuzun önereceği ilaçları kullanın.

Sonuçta bebeklik ve çocukluk çağında iştahsızlık aslında çok sık karşılaşılan bir durumdur. Çocuklukların büyüme çağında belli dönemlerde iştahsız olmaları gelişim dönemlerinde görülen doğal bir süreçtir. Öncelikle anne babaların bunu bilerek davranması çok önemlidir. Çünkü yanlış davranışlar çocukların yemek yemeği öğrenmesi ile ilgili davranış ve tutumlarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Tabi bütün bunlar dışında her iştahsızlığın altında önemli fizyolojik ve psikolojik sorunlar olabileceği unutulmamalıdır.

İşte bu nedenle öncellikle iştahsız çocuğun mutlaka doktor kontrolünün yapılması ve beslenme öyküsü, fizik muayenesi ve gerekli laboratuar testleri ile değerlendirilmesi çok önemlidir. Değerlendirme sonucunda zamanında ve doğru müdahale ile gerekirse multidisipliner yaklaşım ile (doktor, diyetisyen, psikolog gibi) çocuğunuzun iştahsızlık sorunu çözüme ulaştırılabilir.