Bebeklerde Ek Gıdalar

Bebeklerde ek gıdalar neden gereklidir?

Bebekler ilk 1 yıl çok hızlı büyürler. İlk 6 anne sütü bebeğin bütün gereksinimlerini tek başına karşılar. 6 aydan sonra bebeğin hızla büyümesinin devam etmesi ve hareketliliğinin artması sonucunda sadece anne sütü bebeğin ihtiyacını tek başına karşılamaz.

Eğer bebeğin ihtiyacı yeterli şekilde karşılanmazsa bebeğin büyümesi yavaşlar. Bu nedenle ek gıdalar 6 ayda mutlaka başlanmalı emzireme ek gıdalar ile birlikte 2 yaşa kadar sürdürülmelidir.

Bebeklerde ek gıdalar ne zaman başlanır?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) anne sütü alan bebeklerde ek gıdalara 6. ayda başlanmasını öneriyor. Avrupa beslenme komitesi (ESPGHAN) ise ek besinlerin 17 ile 26 hafta arasında başlanmasını öneriyor. Kısaca bebeğinizin anne sütü alıp almaması ve izleyen doktorunuzun önerisine göre aslında ek gıdalar 4-6 ay arasında herhangi bir zaman dilimi içinde başlanabilir. İlk aylar bebekler genellikle besinleri dilleri ile dışarı doğru iterler, dillerini kontrol edemezler. Altıncı aydan sonra bebekler dillerini daha iyi kontrol etmeye, aşağı yukarı çiğneme hareketleri yapmaya başlarlar. Ayrıca ellerine aldıkları şeyleri ağızlarına götürür ve genellikle yeni tatları denemeye de heveslidirler. Bunun dışında bebeklerin sindirim sistemi de 5-6. aydan sonra anne sütü dışındaki gıdaları sindirecek olgunluğa ulaşır. Kısacası bebeklere ek gıdaların başlanması onların sindirim, sinir, böbrek ve bağışıklık sistemlerinin belirli bir olgunluğa ulaşması ile gerçekleşmelidir.

Bebeklerde ek gıdalara erken veya geç başlanması sakıncaları nedir?

Ek gıdalar erken veya geç başlanmamalıdır. Eğer erken başlanırsa anne sütünden yeterli derecede faydalanılamaz ve demir ve çinko yeterli miktarda alınamaz, bebeklerde alerjik hastalıklar ve enfeksiyon hastalıkları (ishal ve zatüre) daha sık gelişir. Ek gıdalara erken başlanmasının büyüme açısından bir üstünlüğü yoktur. Ayrıca bebeğin sindirim ve böbrek fonksiyonları yeterince olgunlaşmamış olup, bebeklerin baş kontrolü, dilini yeterli kullanma ve çiğneme becerisi de tam olarak gelişmemiştir.

Ek gıdalara 6 aydan sonra başlanması ise bebeğin artan büyüme gereksiniminin karşılanamamasına neden olur. Böylece bebeğin büyüme ve gelişmesi yavaşlar ve kansızlık gelişebilir. Ayrıca çiğneme işlemi de gecikmiş olur.

Bebeklerde ek gıdaların hijyen ve hazırlanması nasıl olmalı?

Ek gıdaların hazırlanması sırasında mikroorganizmalarla kontaminasyon bebeklerdeki en sık ishal nedenidir. Bu nedenle bebekler için kullanılan kap, bardaklar ve kaşıklar iyice yıkanmalı. Yiyeceklerin hazırlanması ve bebeğin beslenmesi öncesinde eller mutlaka temiz olmalıdır. Hazırlanan gıda 2 saat içinde tüketilmelidir. Hazırlama sırasında yiyecekler temiz saklanmalı, çiğ ve pişmiş gıda ayrı tutulmalı, yiyecekler iyi pişirilmeli, güvenli ısıda saklanmalı, güvenilir su ve malzeme kullanılmalıdır.

Günlük beslenme sayısı ve miktarı ne olmalıdır?

Bebeğin iştahına bağlı olarak beslenme sayısı 6-8 ay arasında 2-3 öğün, 9-11 arasında 3-4 öğün verilebilir. Öğün sayısına gerekli durumlarda 1-2 ara öğün eklenebilir. Bebeğin alacağı miktarlar ise ayına göre 6 aydan 8 aya kadar ½ bardaktan 2/3 bardağa kadar artırılır, 9-11 arasında ¾ bardak, 12-23 ay arasında tam 1 bardak miktarında verilebilir.

Bebeklerde ek gıdalar nasıl zenginleştirilir?

Besinler hazırlanırken bebeğin tölere edebileceği miktarda koyu kıvamlı olmalıdır. Genellikle besin kaşıkta durabilecek ve akmayacak kıvamda olmalıdır. Böylece daha az miktarda daha fazla kalori almış olur. Çok sulu yapılan çorbalar yeterli kaloriyi sağlamaz. Bunun yanında hazırlanan gıdaların özellikle çorbaların içerisine nohut, mercimek, fasülye, et, tavuk, balık vb gıdaların eklenmesi çorbaları sadece sıvı bir gıda olmaktan çıkarır. Ayrıca yemekler eklenen sıvı ve tereyağ gibi katı yağlar yemeklerin kalorisini artıracaktır.

Bebeği beslerken nasıl davranmak gerekir?

Bebeğin yemek yemesine yardımcı olmak ve tepkilerine karşı duyarlı olmak gerekir. Çocuğa güzel sözler söylemeli, sabırla beslenmelidir. Beslenme zamanı öğrenme ve sevgi zamanıdır, bebekle iletişim ve göz teması kurulmalı, konuşulmalıdır. Bebekler mutlu ve açken ek gıdalar denenmeli, yorgun, uykusuz ve mutsuz iken beslenme yapılmamalıdır. Beraber sofraya oturmalı, birlikte konuşarak iletişim kurarak yemek yenmelidir. Çocuk her şeyi izleyerek öğrenir anne babayı izleyerek yemek yemeyi öğrenmelidir. Bebeğin kendisine ait olduğunu bildiği kaşık bardak tabak kullanılmalıdır. Yine bebeğin besinlere dokunmasına ve eline almasına izin verilmelidir. Bebeğin kendi kendine yemek yemesine destek olmalıdır. Eğer bebek besini reddederse farklı besin kombinasyonları denenmelidir. Kesinlikle ısrar edilmemelidir. İlgisi kısa süreli ise dikkat dağılmasını önlemeye çalışılmalıdır. 

Bebeklere verilmemesi gereken ek gıdalar nelerdir?

Öncelikle içinde şeker içeren gıdalar bebeklere kesinlikle verilmemelidir. Özellikle şekerli içecekler, tatlılar, gibi. Bunun dışında yine aşırı tuzlu gıdalar da bebek beslenmesinde yeri yoktur. Tuz içeren konserve gıdalar, hazır çorba, tuzlu peynir ve zeytin, turşu vb gıdalar bebeklere verilmemelidir. Ek gıdalar hazırlanırken 1 yaşına kadar tuz kullanılmamalıdır. Bebeklere çay, kahve, bitki çayları ve şekerli, kolalı, gazlı hazır içecekler verilmez. Bal botulizme neden olabileceği için 1 yaşa kadar önerilmez. Yine bakla da favizm neden olabileceği önerilmez. Bunun yanında ilenmiş gıdalar nitrit içerdiği için sosis, salam, sucuk gibi gıdalarda bebekler için uygun değildir. Yuvarlak veya sert olan gıdalarda kuruyemişler, şeker, havuç, üzüm vb boğulmaya neden olabileceği için 2-3 yaşa kadar önerilmez. Öğüterek, ufak parçalara bölerek verilebilir.