Bebeklerde Boyun Eğriliği (Tortikolis)

Tortikolis Nedir?

Tortikolis boynun eğik durması halidir. Yani eğri boyun demektir. Değişik faktörlere bağlı gelişse de sıklıkla boyunda bulunan kasın (Boyun kası-Sternokloidomastoid-SKM) kasılması sonucunda gelişir. Boyun kası kafanın arkasından başlayıp köprücük kemiğine kadar uzanan boynun her iki tarafında başın düz durmasını sağlayan bir kastır.

Tortikolis (boyun eğriliği) olan bebekler sıklıkla başını etkilenmiş boyun kasının olduğu tarafa doğru eyer ve çenesi karşı tarafa doğru döner. Bebeğin başını hep aynı tarafa doğru çevirdiği görülür. Yenidoğan döneminde yaklaşık %0,4 oranında rastlanır. Sıklıkla doğumdan sonraki muayenede veya ilk 2-3 ay içinde fark edilir.

Bebeklerde Boyun Eğriliği Tortikolis Neden Olur?

Tortikolis boyun kasının SKM kasılması sonucunda meydana gelir. Bu sıklıkla doğumsal tortikolis olarak adlandırılır. Anne karnındaki pozisyona bağlı (ters durma-makat),kasın dolaşımını etkileyen durumlar ya da doğum sırasında yine kasın liflerinin yırtılması sonucu gelişen hematom veya fibrozise bağlı oluşabilir. Ayrıca boyun kemiklerinin doğumsal bozukluğu nedeniyle, bazı nörölojik hastalıklar, görme ve işitme sorunları da tortikolise neden olabilir.

Aslında tam nedeni hala tartışmalı olsa da sıkla boyun kasının anne karnında veya doğum sırasında sıkışması veya dolaşımının bozulmasının tortikolise neden olduğu düşünülmektedir.

Tortikolis Belirtileri Nelerdir?

1. Bebeğiniz sıklıkla başını aynı tarafa doğru çevirir. Hep aynı tarafa bakar.
2. Karşıdan bakıldığında başı hep bir yana eğik görünür. Özellikle resimlerine baktığınız da fark edersiniz.
3. Başının arkasında bir tarafında düzleşme (plagiosefali) diğer tarafında ise bombelik görülür.
4. Arkadan bakınca kulağının biri önde görünür.
5. Bazen yüz değişikliği bir yanağın daha dolgun, bir gözün daha açık görünmesi, çenenin yamuk durması gibi yüz asimetrisi olabilir.
6. Boyun kası üzerinde bazen ele gelen şişlikler hissedilebilir.

Boyun Eğriliği (Tortikolis) Tedavisi

Öncellikle bebekler tortikolis nedeniyle ağrı hissetmezler. Sıklıkla düzenli ve doğru yapılacak egzersizler ile kısa sürede düzelme sağlanabilir. Tortikolis tedavisinde kasılmış olan kasın gevşemesini ve karşı tarafta güçsüz kalmış olan kasın güçlenmesini sağlayarak başı orta hatta düzgün bir şekilde durmasını sağlamak gerekir. Bu amaçla öncelikle anne baba ev içinde bebeğine bazı egzersizler yaptırabilir.

Bebeklerde boyun eğriliği tedavisinde amaç bebeğin başının pozisyonunun orta hatta durmasını sağlamak, esneme egzersizleri yapmak, karşı tarafta zayıf kalan kası güçlendirmek ve motor gelişimi destekleme hareketleri yaptırmaktır. Bu egzersizler tortikolisin derecesine göre hangi bebekte ne kadar yapılması gerektiği mutlaka bir fizyoterapist tarafından anne babaya gösterilmeli ve takip edilmelidir.

1-Pozisyonu Düzenleme: Pozisyonu sağlamada bebeğinizi beslerken oyun oynarken ana kucağında, kendi kucağınızda taşıma sırasında her zaman eğri olan boynun diğer tarafa bakmasını sağlayacak şekilde uyaran vermek gerekir. Kısaca bebeğinizin boyun eğriliğinin olduğu tarafın tersi tarafına bakmasını ve yönelmesini sağlayın. Oyuncaklar koyun, sesler çıkarın, kucağınızda taşırken kısa olan kasın uzamasını sağlayacak şekilde kucakta tutmaya çalışın.

2-Esneme Egzersizleri: Bu egzersizler sertleşmiş olan kası yumuşatmak için yapılır. Hareketleri hafif hafif başlatın. Bebeğiniz tölere ettikçe yavaş yavaş artırın. Mutlu ve huzurlu olduğunda uygulayın. Egzersiz sırasında konuşun, şarkı söyleyin iletişimde bulun. Egzersizleri 30 sn ile sınırlayın. Ama direnirse daha erken bırakın. Gün içinde her alt değiştirmede 4-5 kez egzersizleri uygulamaya çalışın.

3-Kas güçlendirme Egzersizleri: Bebeğiniz kafa kontrolünü sağladıkça zayıf olan boyun kasını güçlendirici egzersizler de yapmak gerekir. Bebeği belli pozisyonlarda tutup kafasını yerçekimine karşı kaldırmasını sağlayın. Böylece kas güçlenecektir.

4-Motor Gelişimini Desteklemek: Bebeğiniz büyürken motor gelişimini desteklemek denge ve kas gelişimine yardımcı olmak için bazı egzersizler yaptırmak gerekir. Bebeğiniz sırt üstü, yüzükoyun veya oturma gibi hangi pozisyonda olursa olsun tortikolis olan tarafın tersi tarafa başını çevirmesi için sesli ışıklı oyuncaklar koyun. Ters yöne bakmasını sağlayın. Yüzükoyun ve sırt üstü dönme egzersizleri yaptırın. Ayrıca boynunu ters yöne yönlendirecek şekilde oturma egzersizleri yaptırın.

Tortikolis sıklıkla ilk aylarda yapılan egzersizler, kas güçlendirme hareketleri ve motor gelişimin desteklenmesi ile sıklıkla 10-12 ay arasında düzelir. Düzelme sonrası bazen bazı bebeklerin yorgun, uykusuz veya hasta olduğunda yine başını hafif eğdiği fark edilebilir. Bir yaşına kadar düzelme sağlamayan olgularda ise cerrahi müdahale gerekebilir.