Bebeklerde, Çocuklarda Beslenme

Bebeklerde beslenme konusunda maalesef pek çok anne baba yeterli bilgiye sahip değildir.

Çocuklarının ne kadar yemesi ve kaç öğün beslenmesi, ne kadar kalsiyum alması, kilosu normal mi, büyümesi yeterli mi gibi pek çok konuda akılları karışıktır. İşte bu nedenlerle bütün anne babalar yenidoğan bebeklerini ve büyüme dönemindeki çocuklarını nasıl besleyecekleri konusunda bilgi sahibi olmalıdır.

Bebeklerde beslenme oldukça önemli bir konudur! Peki gerçekten bebeklerin ve çocukların nasıl beslenmesi gerekir? Bebekler ve çocuklar sürekli büyüme ve gelişme gösterdikleri için her yaş döneminde beslenme miktarları ve şekilleri değişkenlik gösterir. Doğumdan ergenliğe kadar geçen dönemde çocukların beslenmesi ana hatları ile şöyledir;

0-6 Ay Bebek Beslenmesi

Bebeğinizi ilk 6 ay sadece anne sütü ile besleyin. Çünkü anne sütü hem bebeğiniz hem de sizin sağlığınızı koruyan en büyük mucizedir. Bebeğinizin mükemmel büyümesini sağlar, bağışıklığını güçlendirir, beyin ve göz gelişimini destekler, enfeksiyonlardan korur ve bebeğinizde alerjik hastalıklar daha az görülür. Ayrıca anne sütü alan bebekler daha az ağlar, uzun vadede sağlıkları daha iyi olur, ani beşik ölümü sendromu daha az görülür, çene ve diş sağlığı da olumlu şekilde gelişir. Eğer anne sütü bebeğinize yetmiyorsa o zaman doktorunuzun önerdiği mamaları kullanmanız gerekir.

6-12 Ay Bebek Beslenmesi

Bebeğiniz 6 aylık olduktan sonra ek gıdaları başlayın ve ek gıdalar ile birlikte bebeğinizi 2 yaşına kadar emzirmeye devam edin. Eğer anne sütünüz yoksa bebeklerin ana öğünü olan anne sütü yerine yine doktorunuzun önereceği mamaları kullanın. Ek gıdaları verirken dikkat etmeniz gerekenler noktalar ise şunlardır.

Bebeğinizin duyguları çok önemlidir. Açlık ve tokluk belirtilerine mutlaka duyarlı olun. Bir gıdayı sevmediği zaman sakın ısrar etmeyin, yavaş yavaş ve sabırla beslemeye çalışın. Ek gıdaların hazırlanması sırasında kullandığınız malzemelerin ve kapların temiz olmasına dikkat edin. Bebeğiniz büyüdükçe ek gıda miktarını ve çeşitliliğini yavaş yavaş artırın.

Gelişim basamaklarına göre ek gıdaları giderek daha kıvamlı yapın. Püre kıvamında başlanan ek gıdaları, pütürlü ve takiben çatalla ezerek verin. 8. aydan sonra parmak besinlere geçiş yapın.

Bebeğiniz büyüdükçe öğün sayısını artırın. 6-9 ay arasında 2-3 öğün, 9-24 ay arasında 3-4 öğün verin. İçeriği zengin gıdalar vermeye çalışın. Hayvansal proteinler et, tavuk, balık, yumurta hemen her gün yemesini sağlayın. Hayvansal ürün içermeyen günlerde öğünlerine fasulye, nohut, mercimek gibi bakliyatları ekleyin.

1-3 Yaş Oyun Çağı Çocuklarda Beslenme

Bebeğiniz 1 yaşını doldurduktan sonra genellikle iştahında bir azalma olur. Çünkü artık büyümesi de ilk yıla göre azalmıştır. Ayrıca iştahı da günlük olarak değişir. Bazen gün boyu hiçbir şey yemez bazen de daha önce çok iyi yediği bir gıdayı tekrar yemez. Aşırı hareketli ve belki yürüdüğü için hiç yerinde oturmaz. Tabi yemek yemesi de bu nedenle zor olur. Bu değişkenliklerin hepsi normaldir. Bunun için endişe etmeyin.1-3 yaş arası çocuklar için beslemesinde dikkat etmeniz gerekenler

Çocuğunuza beslenme konusunda rol model olun. Sizin tükettiğiniz gıdaları sunun. Birlikte yemek yemeye çalışın. Çocuğunuzun kendisini beslemesine, sizi taklit etmesine ve biraz da ortalığın kirlenmesine müsaade edin. Sizin kadar hızlı yemek yemesini beklemeyin ve sabırlı olmaya çalışın

Bu yaşlar bebeğinizin her şeyi keşfetme dönemidir. Yiyeceklerin de tadını, şeklini, kokusunu, rengini öğreneceği bir dönemdir. Yemeklerini hazırlarken gıdalar hakkında da konuşun ve birlikte hazırlamaya çalışın.

Bu dönmede çocuğunuz artık daha çok katı gıda tüketmeye başlar. Üç ana öğün iki ara öğün yedirmeye çalışın. Öğün arasında sağlıklı atıştırmalıklar teklif edin. Öğünlerini küçük hazırlayın eğer tüketirse daha fazlasını teklif edin.

Gün içerisinde dört besin grubunun hepsinden (Tahıl: ekmek, makarna pirinç bulgur, Meyve ve Sebze, Protein Grubu: Yumurta, et, tavuk, balık, hindi kuru bakliyat, Süt Grubu: peynir, yoğurt ayran kefir) dengeli tüketmesini sağlayın

Sıvı olarak süt ve su verin. Bardak ile içmesini sağlayın. Şekerli sıvıları tüketmesine müsaade etmeyin. Eğer taze sıkılmış meyve suyu teklif ederseniz günde 120 ml den fazla vermeyin. Doyduğu zaman ısrar etmeyin. Yemek zamanları aile ile birlikte geçirilen mutlu zamanlar olması gerektiğini unutmayın. Yemek saatlerini savaşa çevirmeyin.

3-6 Yaş Okul Öncesi Dönem Çocuk Beslenmesi

Okul öncesi dönemde çocuklar hala yemek yemeyi öğrenme aşamasındadır. Özellikle çevresinde olan kişilerin ve anne babalarının yeme davranışlarını taklit eder ve onlardan yemek yemeyi öğrenir.  Bu yaş grubu çocuklar hala çiğneme ve yutma becerilerini geliştirmeye devam ettikleri için yemek zamanlarında yine bir yetişkin gözetiminde olmaları gerekir. Bu dönemde dikkat etmeniz gerekenler;

Çocuğunuz artık sizinle birlikte aynı yiyecekleri yiyebilir. Yemek saatlerinde birlikte sofraya oturmaya çalışın. Öğün planlaması yapın. Aralarda atıştırmasına müsaade etmeyin. Sürekli atıştırmak ana öğün geldiği zaman kaliteli yiyecekleri yemesini engelleyebilir

Sağlıklı yeme davranışı geliştirmesini sağlamak için ona örnek olun. Eğer yeme davranışınız uygun değilse değiştirin. Bu yaş grubu çocuklar anne babalarını taklit ederler.

Gerek yemek alışverişi gerekse yemeklerin hazırlanmasına çocuğunuzu dahil edin. Tabağını fazla doldurmayın porsiyonlarına dikkat edin. Orta boy tabak, bardak kullanın. Tabağını bitirmesi için kesinlikle ısrar etmeyin. Açlık ve tokluğunu kendisinin ayarlamasına müsaade edin.

Yemek konusunda seçici olabilir. Yeni gıdalar denemesi için teşvik edin ama ısrar etmeyin.

Çocuğunuz büyümesi için gerekli olan kaliteli besinleri tüketmesini sağlayın. Dört besin grubundan her birinden sunmaya çalışın. (tahıl, sebze-meyve, protein, süt grubu) Üç ana öğün ve 2 ara öğün tüketmesini sağlayın.

İçecek olarak şekerli içecekleri sınırlayın. En iyi içecek su ve süttür. Arada taze sıkılmış meyve suyu tüketebilir. Oldukça zararlı olan hazır paketli ve şekerli gıdalardan sakının hatta evinize almayın. Şekerli gıdalar iştahsızlık ve diş çürüklerine neden olur.

Sofraya en azında günde bir öğün de olsa birlikte oturun ve masada yemek yerken nasıl davranması gerektiğini öğretin. Çatal kaşık kullanımı, ağızda lokma varken konuşmamak, peçete kullanımı, yemek öncesi sonrası ellerin yıkanması, diş fırçalanması vb gibi. Ama en önemlisi ona rol model olun. Masada oyun oynamasına, yemekle oyun oynamasına ve kötü davranışlarda bulunmasına müsaade etmeyin.

Yiyecekleri ödül olarak kullanmayın. Yemek zamanları televizyon veya tablet kesinlikle kullanmayın.

Okul Döneminde Çocuk Beslenmesi

Okul dönemindeki çocuklar beslenme hakkında daha fazla bilgi öğrenmeye başlar. Bu dönemde edindikleri bilgiler ile hayat boyu sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temelini oluştururlar. Artık anne baba dışında çevresinden ve arkadaşlarından beslenme konusunda etkilenir. Öğünlerinin bir kısmı da ev dışında olduğu için özgür seçimler yaparlar. Okul dönemi çocuklarının beslenmesinde dikkat edeceğiniz noktalar.

Sağlıklı besinlerin neler olduğu ve nasıl seçimler yapabileceklerini çocuklarınıza öğretin. Özellikle okul kantinlerine dikkat edin. Çünkü çocukların sürekli okul kantinlerinden beslenmesi obezite riskini artırır.

Yediği yiyeceklerin porsiyonlarına da dikkat edin. Yine uygunsuz porsiyonlar dengesiz beslenme ve obeziteye neden olabilir.

Çocuklarınızı yiyecek alışverişine çıkarın, etiket okumayı öğretin, yiyecek seçiminin nasıl olması gerektiğini gösterin ve yemeklerin hazırlanmasına dahil edin.

Birlikte sofraya oturun. Sağlıklı beslenme ve sofra kurallarını öğretin. Yemek zamanları birlikte zaman geçirilen güzel vakitler olmalı. Televizyon ve telefon kullanılmadan karşılıklı iletişim kurun, sohbet edin. Böylece aile içi iletişimin güçlenmesini sağlayın.

Her gün 3 ana öğün ve 2-3 ara öğün beslenmesine dikkat edin.  Özellikle 4 besin grubundan protein, sebze, meyve, süt grubu ve tahıllardan her birinden her öğünde en az 3 porsiyon bulunması sağlayın. Ara öğünlerde sağlıklı besinler verin. Süt, ayran, yoğurt tost meyve ve kuruyemiş gibi.

Çocuklar açlık ve tokluk hislerini bilirler. Onları tabaklarını bitirmesi için zorlamayın ve yiyecekleri ödül olarak kullanmayın. Çocuklar için en iyi içecek yine süt ve sudur.  Şekerli, gazlı, kafeinli veya enerji içeceklerini kullanmasına müsaade etmeyin.

Ergenlik Döneminde Beslenme

Ergenlik dönemi sağlıklı erişkinlik hayatı için özel bir dönemdir. Büyümenin hızlandığı yetişkinliğe adım atıldığı bir süreçtir. Kızlarda 10-12 yaş erkelerde 12-14 yaş arasında büyüme çok hızlıdır. Çocukluk döneminden sonra büyümenin hızlandığı daha fazla besin öğesine ihtiyaç duyulan bir dönemdir. Özellikle boy uzaması için kalsiyum alımı kas gelişimi için protein alımı önemlidir. Ayrıca hızlı büyüme nedeniyle yine demir ve mineral ihtiyaçları da fazla olur. Ergenlik döneminde sağlıklı beslenme alışkanlığı ve düzenli egzersiz alışkanlığının oluşması erişkin hayata geçişte çok önemlidir. Gerçekten bu dönemde genellikle yanlış beslenme alışkanlığı, ayrıca yanlış beden algısı şişmanlık ve zayıflık nedeniyle değişik beslenme alışkanlıkları gelişebilir. Öğün atlamak, fast food beslenme veya vejeteryan beslenme gibi hatalı beslenme alışkanlıkları gelişebilir. Bu nedenle ergenler yetişkinlik dönemine geçerken s nasıl ki seçimlerini artık kendileri yapıyorsa sağlıklı beslenme alışkanlıklarını da seçmeyi öğrenmeleri gerekir.

Ergenlik Dönemi Beslenme Önerileri

Bu dönemde daha çok dışarıdan yemek ihtimalleri vardır. Bu nedenle yemek seçerken sağlıklı olanları nasıl tercih edeceklerini öğretin. Yine pek çok genç özellikle ev dışında yemek tükettiği zaman gereğinden büyük porsiyonlar tüketebilir. Buna dikkat etmesini öğretin

Mutlaka dört temel besin grubundan yeterli miktarlarda tüketmeleri gerekir. Aldığı gıdalarda karbonhidrat %55, protein %15-20 ve yağlar %20-25’i oluşturmalı ve yeterli posa içermeli, dengeli vitamin mineraller olmalıdır.

Öğün atlamadan düzenli beslenmesini sağlayın. Özellikle kahvaltı öğünün önemini anlatın. Okul başarısında kahvaltının etmenin önemini öğretin. Öğlen yemeklerinde evden hazırlanmış, sağlıklı, porsiyonları düzenli yiyecekler yemesini sağlayın. Akşam öğünlerini ise aile ile birlikte yenmesine özen gösterin.

Çocuğunuz ile birlikte evinizin market alışverişini, evin yemek planlamasını birlikte yapın. Arkadaşlar veya misafirler için yemek yapılması gerektiğinde onu da dahil edin.

Besin değeri düşük şekerli, tuzlu, yağlı, lif oranı düşük yiyecekleri tüketmesinin zararlarını anlatın ve bu tür gıdaları yönelmesini önlemeye çalışın. Şekerli, gazlı içecekler, enerji içeceklerini tüketmesinin zararlı olduğunu öğretin. Bu tür içecekleri içmesini sınırlayın.

Düzenli fiziksel aktivite daha sağlam kemik ve kas yapısı sağlar. Ayrıca kilo kontrolüne yardımcı olur ve vücudun daha esnek olmasını sağlar. Bu nedenle çocuğunuzun gün içerinde en azında 1 saatlik fiziksel bir aktivite yapmasını sağlayın. Hareketi kısıtlayan televizyon, tablet ve telefon gibi uygulamalardan uzak kalmasına çalışın.